|
|
||
|
TÜRK BİLİM POLİTİKASI Türkiye'
de iktisadıyla, istihbaratıyla, kuruluşlarıyla, ileriye yönelik plan
ve programlarıyla üstün ve tutarlı bir bilim politikasının varolduğunu
söylemek son derece güçtür. Yeni Üniversiteler Kanunu' nun çıkarılıp
Yüksek Öğretim Kurulu (YÖK)' nun kurulması; ilk toplantısını 30
Ekim 1985' de yapan "Bilim ve
Teknoloji Kurulu" ' nun teşkil edilmesi, 1983' den itibaren Türk
bilim politikasının tespiti çalışmaları ve bu çalışmaların "Türk Bilim Politikası 1983-2003" adlı (7) 257 sayfalık
bir kitapta toplanması müspet gelişmeler olarak zikredilebilir. Fakat
belirtilen kitaptaki tespitlere ve araştırma alanlarının kabul edilen
önem derecelerine tamamen katılmak imkânsızdır. Mesela bütün dünyada
son derece önem kazanan ve adeta ilk sıraları işgal eden "neuroscience"
konusuna belirtilen kitapta hiç yer verilmemiş, diğer konuların
tespiti de multidisipliner olmayan bir anlayışla belirlenmiştir. Yukarıda
adı geçen kitapta farmakoloji, insan fizyolojisi ve biyokimya en son
grup olan "dördüncü öncelikle
desteklenecek bilim dalları" arasına konmuştur. Diğer
taraftan Türkiye' nin bugün en az İsrail kadar bir "Bilim
Bakanlığı" ' na ihtiyaç duyduğunu belirtmek gerekir. Ayrıca
Türkiye' de sadece bilim üretmeyi gaye edinen geniş imkânlı, akademik
kadrolu, büyük araştırma enstitülerini ve "Türkiye
Bilimler Akademisi" ' ni kurmak böylece bilim üretimini en
etkili biçimde desteklemek, yeni araştırıcıların yetişmesini sağlamak
ve bilime seviye kazandırmak gerekmektedir. TÜBİTAK' ın bu konudaki çalışmaları
küçümsenemez, fakat yeterli olmadığını da herkes bilmekte ve görmektedir.
Eksikler tamamlanmalı, aksayan taraflar değiştirilip düzeltilmelidir.
BASIN
VE TRT Bilim
üretimi için mutlaka gereken seçkin insan gücünü elde edebilmemiz için,
daha orta öğretimden başlamak üzere, gençliğimizi "bilim
adamı olma" amacıyla coşturmak ve büyük bir çoğunluğun
ihtirasla bilime sarılmasını sağlamak gerekir. En zeki ve üstün
yetenekli gençler, çok para ve sadece şan, şöhret getiren meslekleri
değil, milletimize iyi bir gelecek ve itibar kazandıracak temel araştırma
alanlarını seçmelidirler. İşte bütün bunların olabilmesi için basın
ve TRT ' ye de büyük görevler düşmektedir (8). Günlük gazeteler her
gün astrolojiye en az birer kolon ayırdıkları halde, temel fen
bilimlerine ayda bir kolon bile ayırmamaktadırlar. Halbuki basın ve TRT
bilime, bilim haberlerine ve bilim adamlarının başarılarına ne kadar
çok yer verecek olsa bilim yolunu seçecek gençlerin sayısı o kadar
artar.
BÜYÜK
ENDÜSTRİ KURULUŞLARI,
ŞİRKET
VE VAKIFLAR Türkiye'
de büyük endüstri kuruluşları, şirketler ve vakıflar genel olarak
araştırma-geliştirmeye para ayırmayı, araştırıcıları
desteklemeyi ve bünyelerinde temel fencileri istihdam etmeyi henüz düşünme
safhasına bile gelmemişlerdir. Halbuki çeşitli bilim dallarında araştırma
enstitülerinin ve araştırma laboratuarlarının kurulması, araştırma
projelerinin ve genç araştırıcıların desteklenmesi sadece devletin
veya üniversitelerin görevi değil, özel endüstri kuruluşlarının ve
bütün zenginlerin severek yapmaları gereken işlerdendir. Türkiye'
deki bazı özel kuruluş ve vakıflar, araştırma projelerini ve genç
araştırıcıları desteklemenin ve araştırma laboratuarlarını kurmanın
en az bir spor kulübü kurmak, ödül dağıtmak, fakirlere yardım etmek
kadar önemli görev olduğunu bilmek ve öğrenmek zorundadırlar. İngiltere'
de sadece nörolojik bilimlerle ilgili araştırmaları destekleyen 24
tane büyük vakıf ve hayır kurumu bulunmaktadır (9). 1984 İngiltere'
sinde hayır kurumları tıbbi araştırmalar için 89 milyon sterlin
harcadı. 1984
İngiltere' sinde hayır kurumları tıbbi araştırmalar için 89 milyon
sterlin harcadılar. Tıbbi araştırmalar kurumu (MRC) ise aynı yol 113
milyon sterlin harcadı. Yapılan hesaplara göre 1987-1988 yıllarında
hayır kurumlarının aynı maksat için harcayacakları miktar 133 milyon
sterline ulaşarak, aynı dönemde tıbbi araştırmalar kurumunun
harcayacağı 131 milyon sterlinde kalacaktır (10). Amerika,
Japonya, İsviçre ve diğer ülkelerden benzer örnekler verilebilir. Bir
İtalyan ilaç firması (FIDIA Spt), Vaşington' daki Georgetown Üniversitesine
bağlı ve nöroanatomi, fizyoloji ve nörofarmakolojiden ibaret olan bir
nörosayıns (sinir bilimleri) enstitüsü kuracağını ve 20 yıl süreyle
bu enstitüye 62 milyon dolar para ayıracağını açıklamıştır
(11). Biz
de ise ilaç firmaları ancak bazı bilimsel toplantılarda kullanılmak
üzere basit kalem-kâğıt dağıtmakta ve meşrubat giderlerini karşılamaktadır. Hayvan
ve bitki vakıfları, vakıf hayvan hastaneleri dahil çok çeşitli hayır
kurumuna vücut veren bir milletin, bugün yeterli hayır kurumlarına
sahip olmaması ve hatta eskilerini bile koruyamaması ne kadar acıdır. Son yıllarda Türkiye' de sayın Cumhurbaşkanımız Kenan Evren' in gayret ve teşvikleriyle çok güzel bir milli gelenek yeniden başlatıldı. "Kendi okulunu kendin yap" sloganı benimsendi ve yüzlerce hayırsever yurttaşımız bulundukları bölgelere okullar yaptılar. Sevinilecek bu tablo, milletimize meselenin önemi anlatıldığında, ona yol gösterip önder olunduğunda hiçbir şeyi esirgemeden hayır kurumlarına yardım yapabildiğini göstermektedir. İnancımız odur ki, bu gün gerek Türkiye sınırları içerisinde gerekse bizden çok uzaklarda kalmış eski topraklarımızda binlerce camii, hastane, kervansarayı, çeşme, okul, medrese ve daha pek çok çeşit vakfın ve hayır kurumunun banisi olan şerefli insanların torunları yeni vakıflar, yeni hayır kurumları kurma ve yaşatma hasletine sahiptirler. Yapılacak iş hayırsever zenginlere yol göstermek, temel fen bilimlerinin önemini anlatmak onların üniversitelerde, araştırma kurumlarında ve orta öğretimde kendi adlarını ebedileştirecek araştırma laboratuarları kurmalarını sağlamaktır. En kısa zamanda Türkiye' de temel fen bilimleri alanında yapılacak olan araştırmaları destekleyecek çok sayıda vakıf kurulmazsa, devletin ayıracağı paralar bu işe yetmeyecek ve bütün dünyada devam eden amansız bilim yarışını tamamen terk etmek durumunda kalacağız.
*
Bu çalışma, 9-12 Eylül
1986 yılında Kayseri' de yapılan Türk Fizyolojik Bilimler Derneği XII.
Ulusal Kongresi' nde sunulmuştur.
Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Tıp
Fakültesi
|
||
